COVID-19 SONRASI MEVCUT HASTANELERDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Covid-19 salgınından en çok etkilenen ve salgına karşı verilen savaşta en ön cephede bulananlar hiç şüphe yok ki emektar sağlık çalışanları ve sağlık hizmetinin verildiği hastanelerdir. Hava yolu ile bulaşma oranı çok yüksek olan Covid-19 salgını bu tip benzer salgınlarla gelecekte de karşılaşma ihtimalini göz önünde bulundurmamız gerektiğini bizlere açıkça gösteriyor. Kış döneminde daha da etkisini göstermesi beklenen salgına karşı yeni yapılmış ve önlemlerin daha rahat alınabileceği devlet ve özel hastanelerin yanı sıra eski bina yapıları ve eskide kalmış teknolojik sistemleri ile birçok mevcut hastanede de tedavi süreçleri devam etmek zorunda kalmaktadır. Bu sebeple mevcut hastanelerde alınması gereken önlemler ve hastane içinde mevcut bölümlerde yapılması gereken fonksiyon değişiklikleri çok önem kazanmıştır.

MEVCUT HASTANELERDE ALINMASI
GEREKEN ÖNLEMLER

Mevcut hastanelerin havalandırma sisteminde kapsamlı yapısal değişikliğe gitmeden bazı genel önlemler alınabilir;

` Havada asılı kalmış olan virüsler doğal etkiler ve mekanik sistemlerin yarattığı sirkülasyon ile havada taşınabilmektedir. Çeşitli hava temizleme cihazları ile virüslerin etkinliği yerinde yok edilebilir, ancak bu yöntem iyi bir planlama ve bütçe gerektirmektedir. Havada virüs bulunma ihtimali yüksek olan acil servis, yoğun bakım, radyolojik görüntüleme odaları ve pandemik hasta katlarında taze hava ve egzoz debileri artırılarak saat başına düşen hava değişim oranlarını yükseltmek en etkin şekilde virüsü yani tehlikeyi ortamdan uzaklaştıracaktır.

` Hastanede kullanılmayan poliklinik, yemekhane, boş tutulan hasta katları, işlem alanları vb. gibi bölümlerdeki havalandırma sistemleri kapatılmayıp düşük devirde çalıştırmaya devam ettirilerek hastane genelinde havanın taze kalması sağlanabilir.

` Covid-19 hastası olmayıp acil işlemler için hastanede bulunan hastaların olduğu bölümlerdeki egzoz havasını kısmak veya risk durumuna göre kapatarak pozitif basınç sağlanmak bu hastalara hava yolu ile virüsün ulaşmasını engelleyecektir.

Tuvalet alanlarının ortak kullanım alanı olması ve kanalizasyon sisteminde virüsün hareket edebilmesinden dolayı hastanelerde çok kritik bölgelerdir.

` Tuvalet egzoz fanlarının 7/24 çalışması sağlanarak bu alanların negatif basınç altında tutulması sağlanmalıdır. Tuvalet kapakları, sifon çalıştırıldığında, olası virüsün havaya karışmasının önlenmesi için mutlaka kapalı olmalıdır ve bu konuda kullanıcıları bilgilendirici duyurular hazırlanmalıdır.

` Tuvalet alanlarında bulunan yer süzgeçlerine düzenli olarak su dökülerek sifonunun çalışmasının sağlanması ve kuru kalmasının önlenmesi gerekmektedir. Aynı işlem hasta odalarındaki duşlar için de düzenli olarak uygulanmalıdır.

` Tuvaletlerde bulunan el kurutma cihazları mikrop yayabilmektedir. Hasta bir kişi ellerini yeterince yıkamazsa ve el kurutma cihazı kullanırsa, ellerindeki mikroplar havaya karışabilir. Tüm el kurutma cihazları kapatılmalı ve tek kullanımlık kâğıt havlulara geçilmelidir. Kullanılan havluların güvenli bir şekilde atılmasını sağlanmalıdır.

` Tuvalet kâğıdı kullanımında Avrupa ve diğer gelişmiş ülkelerin çok gerisinde olduğumuzdan özellikle hastanelerde tuvalet kâğıdı kullanımının önemi konusunda bilgilendirmeler yapılmalıdır.

Hava içerisinde gezinen virüsü uzaklaştırmak birinci önceliğimiz olduğundan hastanede bulunan egzoz sisteminde yapılacak düzenlemeler çok önem kazanmaktadır. Acil servis, pandemi için ayırılmış yoğun bakım odaları, radyolojik görüntüleme odaları ve hasta katları basınç dengesi negatif olacak şekilde değiştirilmelidir. Bu değişimi yapabilmek için;

` VAV-CAV cihazlarının debileri otomasyondan veya manuel olarak ayarlanabilir.

` Egzoz fanlarının debileri invertör frekanslarından artırılabilir veya kayış kasnak değişikliği yapılabilir. Eğer bunlar mümkün değilse mevcut fanları sökerek debisi fazla fanlar ile değiştirilmelidir. Debi artışı sonucunda kanallarda oluşabilecek ses, titreşim, fan verimi vb. etkiler pandemi döneminde göz ardı edilebilir.

` Kritik alanlara hitap eden egzoz fanlarının atış ağızlarının taze hava cihazlarının emiş ağızlarından ve insanların nefes alma bölgesinin yakınından uzaklaştırmak gerekir. Uzaklaştırmak mevcut yapının durumuna göre mümkün değilse egzoz atış ağızlarına HEPA filtre veya UV cihazları gibi önlemler alınmalıdır. HEPA filtrelerin temiz halde iken çalışma basıncı 150-200 Pa civarındadır ve filtreler kirlendikçe bu basınç artacaktır. Fanlar, egzoz kanalındaki bu basıncı yenecek şekilde olmazsa oda içerisindeki negatif basınç sağlanamayabilir ve basınç ölçümü yapılmayan odalarda büyük risk oluşturulabilir. Ayrıca bu egzoz fanlarının HEPA filtreden önce konumlandırılması sağlanarak kanalın negatif basınçta kalmasına dikkat edilmelidir.

Hastane içerisindeki havayı kontrolümüz altında tutabilmek için egzoz sisteminde olduğu gibi taze hava sisteminde de mutlaka önlemler almak durumundayız. Taze havayı sağlayan klima santrallerinde de bazı önlemler almak gerekecektir.

` Klima santrallerinin karışım havaları veya karışım riski olan ısı geri kazanımlı üniteleri iptal edilerek %100 taze hava ile çalışmaları sağlanmalıdır. Bu esnada serpantinli veya plakalı tip ısı eşanjörlerinin kullanımında bir sakınca yoktur.

` Klima santrallerinin pandemi döneminde hiç kapatılmayacağı kabul edilerek bakım ve temizlik periyotları sıklaştırılmalıdır. Bunu yaparken teknik personelin koruyucu kıyafetler ve maske kullanması sağlanmalıdır.

` Klima santrali fanları sadece temizlik veya filtre değişimi sırasında kapalı kalmalı ve bunun dışında hiçbir şekilde kapanmaması sağlanmalıdır. Bu sayede genel kullanımda pozitif basınçta olması gereken bir bölümün yanlışlıkla geçici de olsa negatif basınçta kalmaması sağlanır ve virüsün bu alanlara olası hareketi önlenmiş olur.

Birçok hastanede ısıtma soğutma sisteminde resirküle sistemler kullanılmaktadır. Resirküle sistemler durağan havayı harekete geçirdiği ve karıştırdığı için pandemi durumları için tehlike yaratabilirler.

` Hasta odaları, poliklinikler ve genel hacimlerde kullanılan resirküle hava ile çalışan Fan-Coil, Split klima ve VRV cihazlarının hava şartları izin veriyorsa tamamen kapatılması, kullanılması gerekiyorsa da filtrelerinin üzerinde virüs parçacıklarının asılı kalmaması için sürekli çalıştırılması gerekmektedir.

` Resirküle hava ile çalışan bu tip iç üniteleri temizlemek için 1 saat boyunca 60°C sıcaklıkta su döndürülmesi cihaz içerisinde asılı kalan virüslerin etkinliğini yitirmesini sağlayacaktır. Bu esnada fan çalıştırılmamalıdır. Bu işlemin yanı sıra filtreleri ve drenaj tavaları düzenli olarak hastane temizliğinde kullanımına izin verilen kimyasallar ile temizlenmelidir.

MEVCUT HASTANELERDE SALGIN SÜRECINDE FONKSIYON DEĞIŞIKLIKLERI

İçinde olduğumuz salgın dönemi gibi beklenmedik durumlar hastanelerde zorunlu bölgesel fonksiyon değişikliklerine gidilmesine yol açabilir. Hasta kabul, ayaktan tedavi, tetkik ve yatarak tedavi bölümleri hastanenin standart kullanım amaçlarından çıkarak salgın dönemine uygun kullanım değişiklikleri yapılması gerekebilir.

` Olası pandemi hastasını ilk karşılayacak olan acil servis departmanlarında bulunan hasta kabul alanları pandemik hasta ve diğer hastalar olarak ayrılmalıdır. Pandemik hasta kabul alanları tamamen negatif basınca alınırken virüs şikâyeti olmayan hasta kabul alanları pozitif basınca alınabilir.

` Yoğun bakım alanları bu alanların havalandırma sistemlerinde bulunması gereken VAV cihazlarından ayarlanarak negatif basınçlı hale getirilebilir.

` Bazı hastanelerde salgın döneminden dolayı kullanılmayan ameliyathaneler pandemik yoğun bakım olarak kullanılmaktadır. Hastanenin diğer bölümlerine göre daha yüksek hava değişim oranı olan ameliyathane bölgeleri bu özellikleri sayesinde hastanenin en güvenli bölgeleridir. Klima santrali ve egzoz fanlarında veya VAV sisteminden ayarlanarak normal kullanımda pozitif olan ameliyathane salonları negatif basınca alınabilir.

` Pandemi katı olarak ayrılmış hasta katlarındaki hasta odalarının negatif basınca alınması gerekmektedir. Hasta odalarında genelde tuvalet bölümünde bulunan egzoz menfezi oda içerisine taşınıp bu kata hizmet eden egzoz aspiratörü debisinin artırılması sağlanabilir.

` Pandemi hasta katlarındaki duman emiş kanalları kullanılarak kat tamamen negatif basınca alınabilir. Bunun için ilgili katlardaki duman damperleri açılmalı ve duman fanları manuel olarak devreye alınmalıdır.

` Yoğun bakım salonları da pandemi bölümü ve pandemi olmayan bölüm olarak mümkünse fiziksel olarak ayrılmalı, ayrılan bu bölümlerin arasındaki pozitif ve negatif dengesi mutlaka sağlanmalıdır. Gerekirse virüs sebebi ile yoğun bakımda yatan hastaların bulunduğu bölüme ilave bir fan koyup en yakın yerden güvenli bir şekilde atmosfere çıkması sağlanmalıdır.

Sonuç olarak bu tip salgınlar günümüzde olduğu gibi gelecekte de karşımıza çıkması muhtemeldir. Bunun için bu salgın durumu geçse bile her hastane gelecekte yaşanabilecek bu tip durumlar için en kısa süre alternatifli önlemler almalıdır.

BORA ATAY
ACIBADEM PROJE YÖNETİMİ
TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER KOORDİNATÖRÜ