LABORATUVARDA ÜRETİLEN DAMARLAR, DİYALİZ HASTALARINA UMUT OLACAK!

Minnesota Üniversitesi bilim insanları; laboratuvarda canlı hücreler barındırmadığı halde biyolojik materyalden oluşan, bir kan damarı ürettiklerini belirttiler. Araştırmacılar; bu ürünün böbrek diyaliz hastaları için hazır greft (yapay damar) olarak kullanılabileceğini ve insan olmayan primatlarla yapılan yeni bir araştırmada olumlu sonuçlar verdiğini belirtti. Ayrıntılara göre bu, yerleştirildiğinde alıcının kendi hücreleri tarafından doldurulan sentetik olmayan hücrelerden arındırılmış greft türünün ilk örneği. Bu ürün, gelecekte koroner ve periferik bypass kan damarlarının yanı sıra tübüler kalp kapakları olarak da kullanılabilir.

Araştırma “Tamamen Biyolojik Satışa Hazır ArteryovenözGraft Habeş Maymununda Yeniden Hücreleniyor” başlığıyla birbilim dergisi olanScienceTranslationalMedicine’da yayımlandı.

Diyaliz hastalarının yüzde 30 ila yüzde 50’sinde komplikasyonlar görülmektedir. Bunun için“Arteriovenözgreft”isimli yapay bir tüp kullanılarak, damarı ve arteri bağlamaları gerekmektedir. Bu yapay greftler pıhtılaşma, enfeksiyon ve diğer komplikasyonlara eğilimli sentetik malzemelerden oluşur. Minnesota Üniversitesi araştırma ekibi, laboratuvarda hücrelerden ve biyolojik materyalden yetiştirilen greftlerin daha az yan etkiye neden olabileceğine ancak canlı dokuların uzun süreli depolama için stabil olamadığına ve kendi hücreleri kullanılmadığı sürece hem ticarileştirme hem de klinik kullanımın önündeki engeller olan bir bağışıklık tepkisi yaratabileceğine dikkat çekti.

Klinik öncesi araştırmalarında bilim insanları; kan pıhtılaşmasıyla ilgili bir protein olan inek fibrininden yapılmış jel benzeri bir materyalin içine gömülü olan postnatal insan deri hücrelerinden damar benzeri tüpler yaptı. Ayrıca araştırmacılar; hücreye nüfuz eden jeli bir biyoreaktöre yerleştirdiler ve tüpü yedi hafta boyunca büyüttüler. Son hafta da hücreleri yıkadılar. Geride kalan şey, hücreler tarafından salgılanan kollajen ve diğer proteinlerdi. Sonucunda da; 6 mm. çapında ve 15 cm. uzunluğunda olan tamamen doğal fakat cansız bir tüp ürettiler.

Minnesota Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Profesörü Dr. Robert Tranquillo; fibrin jelinde bulunan cilt hücreleriyle başlayarak vücudun normal yara iyileştirme sistemini kullandıklarını belirtti. Ayrıca Dr. Tranquillo; “Son adımda hücreleri yıkamak, reddetme olasılığını azalttı. Gelecekte bir bağışçıdan alınan küçük bir cilt biyopsisinden laboratuvarda binlerce damar yetiştirilebilir. Bu damarlar, hasta tarafından ihtiyaç duyulacak ana kadar rafta saklanabilir” dedi.

Araştırmacılar, damarları test etmek için yetişkin maymunlara greftyerleştirdi. İmplantasyondan altı ay sonra, greftler büyük bir kan damarı gibi göründü. Greftlerin hiçbiri kalsifiye (kalsiyum birikmesi) olmadı ve sadece bir tanesi patladı. Bu durum da, elle kullanım hasarına bağlandı.

Dr. Tranquillo’nun yaptığı açıklamaya göre; altı ay sonragreftler patlamadan ortalama insan kan basıncına yaklaşık 30 kat fazla dayandı. İmplantlarenfeksiyona direndi ve buna ek olarak, greftler kendi kendini iyileştirerek uzun vadeli diyaliz kullanan hastalar için gerekli bir işlem olan tekrarlanan iğne deliklerine yaslandı.Dr. Tranquillo’nun ekibi, geçtiğimiz günlerde Nature Communications’ta bu materyalin büyüme yeteneğini gösteren bir çalışmayı rapor etti. Ekip, kalp defektleri olan çocuklarda klinik araştırmalar için FDA’nın onayını isteyecek.

Doç. Dr. Şehime Evreka