EKİPMAN VE MALZEMELERİN TEMİZODA UYGUNLUĞUNUN KİMYASAL KONSANTRASYONLA DEĞERLENDİRİLMESİ

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) kapsamında Teknik Komite (TC) 209, temizodaların ve ilgili kontrol edilen ortamların standardizasyonu ile ilgilenir. Temizoda teknolojisi ile kontaminasyonu kontrol etmek için 15 uluslararası standart (ISO 14644 ve ISO 14698 Bölüm 1 - 2 altında on üç parça) serisi oluşturulmuştur.Belgeler temizodaların tasarım, sınıflandırma ve destek işlemlerini ele almaktadır.

Son zamanlarda yayınlanan ISO 14644-15: 2017 standardı, ekipman ve malzemelerin havada bulunan kimyasal konsantrasyona göre uygunluğunun değerlendirilmesini belirtir. Üç örnekleme prosedürü, ayrıca emisyon oranı ve teçhizat (lar) için g / s cinsinden veya materyal (ler) için g / (m²) cinsinden spesifik emisyon oranı için hesaplama prosedürleri açıklanmaktadır. Temizoda uygunluk değerlendirmesi için emisyon oranı ve spesifik emisyon oranı ve belirlenmiş inceleme sonucu kullanılmıştır.

Spesifik emisyon oranı, tasarımcılar, tedarikçiler ve kullanıcılar tarafından, temizoda teknolojisinin mevcut veya gelecekteki uygulamalarında kullanılması düşünülen ekipman ve malzemelerin kabulü veya etki değerlendirmesi için kullanılabilir.

1. Giriş

Uluslararası standartlar, satın alma işlemlerinde şartnamelerin ortak bir temelini oluşturarak küresel ticareti kolaylaştırır. Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) içindeki temizoda standardizasyonunun sorumluluğu Teknik Komite (TC) 209, Temizodalar ve ilgili kontrollü ortamlar tarafından düzenlenmektedir. 1992 yılında Birleşik Devletler ISO Üyesi ANSI, teknik komitenin kurulmasını IEST'in tavsiyesinde ISO'ya önerdi ve ISO / TC 209'un idaresindeki sorumluluğu IEST'e devretti. ISO / TC 209, hâlihazırda ISO 14644 ve 14698 serisinin parçaları olarak standartları yayınlamaktadır. Bu makalenin amacı, temizodalarda çalıştırılması amaçlanan ekipmanın uygunluğunu değerlendirmeyi kolaylaştırmak için yeni bir ISO 14644 standardının kullanılabilirliğini duyurmaktır. Temizoda standartları ISO ve ulusal standart organizasyonlarından temin edilebilir.

2. ISO 14644 - Bölüm 15: Ekipman ve malzemelerin temizoda uygunluğunun havadaki kimyasal konsantrasyon ile değerlendirilmesi

2.1.    ISO 14644-15'in ISO 14644 standardı serisi içindeki pozisyonu

2017 yılında, ISO / TC 209’un kapsamının kritik bir yönünü ele almak amacıyla ISO 14644-15 standardını yayınladı. ISO 14644-15, kontrol edilen bölgeler veya ISO 14644-1, havadaki kimyasalların özel ilgi gösterdiği hallerde partikül konsantrasyonuna göre hava temizliğinin sınıflandırılması bölümünde sınıflandırılan temizodalar içerisinde kullanılacak ekipman ve malzemelerin test edilme ihtiyacını ele almaktadır. Bu standart, ekipman tarafından hava yoluyla taşınan parçacık emisyonuna odaklanan, havadaki parçacık konsantrasyonu ile ekipman kullanımına uygunluğun değerlendirilmesi ISO 14644-14 standardını tamamlar.

2.2.    Hedef kitle

ISO 14644-15, ekipman ve malzeme tedarikçilerinin yanı sıra temizodaların ve kontrol edilen ilgili ortamların tasarımcıları ve kullanıcıları için hedeflenmiştir. Sözleşme öncesi ortakların veya tedarikçilerin ve ekipmanların veya malzemelerin kullanıcılarının, kurulumdan önce veya sorun giderme sırasında temizoda ortamı üzerindeki kimyasal etkisini değerlendirmelerini sağlar.

2.3.    İçerik

ISO 14644-15, ISO 14644-8 sınıflandırma sistemine, hava temizliğinin kimyasal konsantrasyona (ACC) göre sınıflandırılmasına referans gösterilir. Öncelikli, uçucu, toplam organik bileşiklere (VOC) verilir. Ancak ISO 14644-8'de belirtilen diğer kirletici madde grupları da test için kullanılabilir.

ISO 14644-15, çevreye maruz kalan malzemelerin yanı sıra ekipmanı da dikkate almaktadır. Ekipman boyutsuz (birim no 1) tanımlanırken, malzemelerin emisyonu yüzey alanına (birim m²) bağlıdır. ISO 14644-8, havadaki kimyasal temizliğin temeli olarak kirleticiler, genel analiz yöntemleri, seviyeler ve logaritmik skala (10 – ^x / g ^* m³ = ISO ACC –x _(X)) hakkında bilgi sağlar. Bu nedenle, ISO 14644-15 test yöntemine, örnekleme ve sonuçların değerlendirilmesine odaklanır.

Farklı ekipman ve farklı malzemeler arasında karşılaştırma yapmak için ekipman (g / s; boyutsuz) ve malzeme (g / m^2* s) için spesifik emisyon oranı tanıtılmıştır. Referans olarak, başka bir şey belirtilmezse kimyasal uçucu organik bileşikler seçilir. Diğer hava kaynaklı kimyasal kirlenmeler, ISO 14644-9, Parçacık konsantrasyonuyla yüzey temizliğinin sınıflandırılması bölümünde belirtildiği gibi değerlendirilebilir.

ISO 14644-15, örnekleme için üç farklı normatif test kurulumu sağlar:

1. Kapalı Tasarım
   Bu test kurulumu, orta boyutta ve hareketli olan ekipman için seçilmiştir. Yaklaşım basitleştirilmiştir ve kimyasalları yakalama sistemlerine taşımak için bir temizleme gazı kullanarak bir oda testi olarak kabul edilebilir.
2. Kapalı Tasarım özel uygulama
   Bu test düzeneği, düz yüzeyli malzeme numunelerinin test edilmesi için tasarlanmıştır.
3. Açık Tasarım
   Bu kurulum Kapalı Tasarım ile kolayca test edilemeyen daha büyük ekipman için (bakınız A) veya daha önce temizodaya veya kontrollü bir ortama monte edilmiş ekipman için yazılmıştır.

Tüm test kurulumlarında ortak olarak şu hususlar göz önünde bulundurulur:Malzemenin veya ekipmanın kullanım amacı test için bir ön koşul olarak tanımlanmalıdır. Bu, ekipman için “temsil modu” ve malzeme için “temsil formu” ifadesi kapsamındadır.

Adım adım ayrıntılı bir test açıklaması, standardın kullanıcısını, ekipman veya malzemenin belirli emisyon oranını hesaplamak için ardışık olarak kullanılan son test sonucuna (kütle değerleri) kadar ekipman veya malzeme kurulumundan standart ürüne kılavuzluk eder.

Kimyasal örnekleme ve analiz sonuçlarına ek olarak, görsel inceleme temizoda uygunluk değerlendirmesinin önemli bir parçasıdır.

2.4.    Uygulama

Ekipman veya malzemenin temizoda uygunluğunu belirledikten sonra belirli bir emisyon oranı, kontrollü bir bölge veya temizoda üzerindeki etkiyi iki ana yoldan değerlendirmek için kullanılabilir:

1. İleriye dönük bir kurulum için olası
   Bu yaklaşım iç hacim, makyaj ve devridaim havası değişim oranları ve kimyasal kütle konsantrasyonunu (g / m³) tahmin etmek için kimyasal filtrasyonun etkinliği gibi önerilen temizoda / temiz bölge operasyonel parametreleri ile spesifik emisyon oranını dikkate alır.
2. Mevcut bir temizoda / temiz bölge için değerlendirme
   Bu yaklaşım iç hacim, harici hava ve devridaim havası değişim oranları, harici hava kütle konsantrasyonu (g/m³) ve kimyasal filtrasyonun etkinliği gibi bir harici hava  kütle konsantrasyonunu tahmin etmek için mevcut temizoda / temiz bölge operasyonel parametreleri olan spesifik emisyon oranlarını dikkate alır.

Her iki seçenek de, tasarımcılar, ekipman ve malzeme tedarikçileri ve kullanıcılarına kılavuzluk sağladığı için ISO 14644-15'in çok yönlülüğünü göstermektedir.

3. ISO / TC 209 ve CEN / TC 243 standardizasyon işleri

3.1.     ISO / TC 209 standardizasyon çalışmasına genel bakış

1993'ten beri ISO / TC 209, temizodalar ve ilgili kontrollü ortamlardaki Uluslararası standartlardan sorumludur.
Temizodaların ve ilgili kontrollü ortamların kullanımı gittikçe yaygınlaşmakta ve üretim için anahtar bir teknoloji haline gelmektedir. Bunun üzerine, ISO / TC 209 çalışma grupları (WG'ler), bu faydalı teknolojinin farklı kullanıcı grupları ve bölgeler tarafından kabul edilmesine yardımcı olmak için temizodaların ve ilgili kontrollü ortamların tasarım, test ve kullanımı için standartlara katkıda bulunmuştur.

Halen, WG'ler için uzman aday gösterebilecek ve kalkınma veya sistematik incelemede standartlara oy verebilecek 23 katılımcı (P üyeleri) ülke ve ISO / TC 209'un çalışmalarını gözlemleyebilecek 22 ülke (O üyeleri) bulunmaktadır.
Bugüne kadar, 14644 ve 14698 serilerinde ISO / TC 209'un sorumluluğu altında bir dizi 15 standart yayınlanmıştır.Şu anda üç standart geliştirme veya gözden geçirme aşamasındadır.

ISO / TC 209 standartları, test ve gözlem ya da çeşitli endüstrilerdeki temizliği kontrol etmek için daha geniş bir anlamda uygulanabilecekleri için aşağıdakiler gibi genel olarak yazılmıştır.

• Otomotiv,

• Havacılık,

• Elektronik,

• Yarı İletkenler,

• Gıda,

• Yaşam Bilimleri (Örneğin, İlaçlar, Sağlık Hizmetleri, Hastaneler),

• Bilimsel Araştırma.

Ek olarak, endüstri veya ulusal standartlar ve yönergeler bazen sapma veya daha spesifik gereklilikler ve hususlar sağlamak için kullanılır.

ISO / TC 209, standardizasyon çabalarında şeffaflığı ve tutarlılığı sağlamak için beş diğer ISO TC'leri ve Uluslararası Kirlilik Kontrol Toplulukları Konfederasyonu (ICCCS) ile resmi ilişkiler kurmuştur.

2017 yılında ISO / TC 209, temizodalar konusunda tüketicilerin, düzenleyicilerin ve endüstrinin mevcut ve gelecekteki standardizasyon ihtiyaçlarını yakalamak ve ele almak için iş planını ve kapsamını revize etti. Gözden geçirilmiş kapsam teknik ilerlemeyi ve temizoda teknolojisinin çeşitli endüstrilerde daha yaygın bir şekilde uygulandığı ve uygulamaların daha çeşitli hale geldiğinin tanınmasını yansıtmaktadır. ISO, CEN and ISO/TC 209’un web sitelerinden ek bilgi alınabilir.

4.         Özet

ISO / TC 209 şartname, tasarım, test / izleme ve işletme standartları sağlayarak temizodaların ve ilgili kontrollü ortamların uygulanabilirliğini ve kullanımını geliştirir. 2017 yılında ISO 14644-15, bir dizi 15 standarttan biri olarak yayınlandı. Bu yeni standart, havadaki kimyasal konsantrasyonunu ölçerek ekipman ve malzemelerin kullanımı için temizoda uygunluğunu ele almaktadır. ISO 14644.15, kabul kararlarını desteklemek ya da kimyasal kirlenme söz konusu olduğunda ekipmanın veya malzemenin / malzemelerin gelecekteki tesisatın tasarımındaki etkisini değerlendirmek için bir tesisin kullanım ömrü boyunca tesis tasarımcıları, ekipman tedarikçileri ve malzeme tedarikçileri ve çeşitli aşamalardaki kullanıcılar tarafından kullanılabilir.

ROBERT BOSCH TECHNOLOGY GMBH BAŞKAN YARDIMCISI

VALİCARE GMBH GENEL MÜDÜRÜ

ECZACI DR. BERTHOLD DÜTHORN

Kaynaklar:

1. ISO/TC 209, http://www.iso.org/iso/iso_technical_committee?commid=54874,
2. VDI 2083, https://www.vdi.de/technik/fachthemen/bauen-und-gebaeudetechnik/fachbereiche/technische-gebaeudeausruestung/richtlinienarbeit/richtlinienreihe-vdi-2083-reinraumtechnik/
3. IEST, http://www.iest.org/
4. ISO Glossary, https://www.iso.org/glossary.html,